Ερωτικά Φίλτρα: Πώς Ανακαλύπτουμε το Άλλο μας Μισό;

Τα ερωτικά φίλτρα βοηθούν τους ανθρώπους να εντοπίσουν τους «ακατάλληλους» και να ανακαλύψουν ανάμεσα στους υποψήφιους τον ένα και μοναδικό με τον οποίο μπορούν να «αφήσουν τον εαυτό τους» να ερωτευτεί, τον ένα με τον οποίο ο γάμος θα μοιάζει κάτι φυσικό. Για παράδειγμα μία συμβατική γυναίκα προσέχει έναν άνδρα σε μία ιδιαίτερα δραματική στιγμή, στη διάρκεια μίας ληστείας σε μία τράπεζα. Εκείνος είναι ψηλός και μελαχρινός σαν τον πατέρα της και μοιάζει να διαθέτει αυτοκυριαρχία. Αυτή είναι ξεκάθαρα συναισθηματική διέγερση εξαιτίας του κινδύνου. Θα ερωτευτεί τον άνδρα; Αυτό δεν είναι πιθανό, αν αυτός είναι ο ληστής. Τα ερωτικά της φίλτρα της λένε ότι δεν αποτελεί κατάλληλο υποψήφιο για έναν ευτυχισμένο γάμο.

Οι ψυχολόγοι έχουν επικεντρώσει μεγάλο μέρος της έρευνάς τους στα ερωτικά φίλτρα – ποιος ερωτεύεται ποιόν και ποιος παντρεύεται ποιόν. Ένα από τα φίλτρα που έχουν προσελκύσει το μεγαλύτερο ερευνητικό ενδιαφέρον είναι η ομοιότητα. Σε μία κλασική μελέτη μνηστευμένων ζευγαριών, διαπιστώθηκαν ομοιότητες στην καταγωγή, τη μόρφωση, το εισόδημα και την κοινωνική θέση των γονιών, στη θρησκεία, τον τύπο των οικογενειακών σχέσεων, την κοινωνικότητα, τη διάθεση ελεύθερου χρόνου, τις συνήθειες (Burgess & Wallin, 1953). Επίσης, άλλες μελέτες ανακάλυψαν ότι ομοιότητες σε πράγματα όπως ευφυΐα, σωματικά γνωρίσματα και θελκτικότητα, πνευματική υγεία, ψυχολογική ωριμότητα, αναπτυξιακή ανεπάρκεια κι ακόμη γενετική συγκρότηση αποτελούσαν μέρος της εικόνας. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας εστιάζεται εντούτοις στις ομοιότητες στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα. Το συμπέρασμα: Στα ευτυχισμένα ζευγάρια οι σύντροφοι μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους από ότι στα δυστυχισμένα.

Ο Theodore Reik στο βιβλίο του The Need to Be Loved παρατήρησε ότι οι άνθρωποι ερωτεύονται για εγωιστικούς λόγους. Αισθάνονται ότι κάτι τους λείπει και αναζητούν τη χαμένη ποιότητα σε ένα σύντροφο (Reik, 1964). Για αυτό το λόγο ένας λογικός από τη φύση του άνδρας ελκύεται από μία υπερβολικά συναισθηματική γυναίκα. Κάθε ένας τους προσφέρει μέρος των ποιοτήτων που χρειάζονται για την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους και οι δύο ωφελούνται από το τμήμα που προσφέρει ο άλλος.

Ο Murstein (1976) αναφέρεται στη θεωρία της ανταλλαγής και υποστηρίζει ότι η έλξη εξαρτάται από την έντιμη ανταλλακτική αξία των προσωπικών αρετών και υποχρεώσεων που φέρει ο κάθε σύντροφος. Αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως έλλογα όντα που εξετάζουν προσεκτικά τους υποψήφιους εραστές τους και δημιουργούν σχέσεις που υπόσχονται ότι θα τους προσφέρουν τη μέγιστη δυνατή ικανοποίηση με το λιγότερο κόστος. Με άλλα λόγια, ο έρωτας συμβαίνει όταν αμφότεροι οι σύντροφοι αισθάνονται ότι πέτυχαν την καλύτερη δυνατή συμφωνία.

Για να πετύχει κανείς μία καλή συμφωνία, οι υποψήφιοι πρέπει να περάσουν από μία εξονυχιστική εξέταση. Το είδος της εξέτασης που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι όταν επιλέγουν ένα σύντροφο περιλαμβάνεται στη «θεωρία του φίλτρου», η οποία περιγράφει τη διαδικασία της επιλογής του συντρόφου από την πρώτη γνωριμία μέχρι το γάμο. Διαφορετικά φίλτρα λειτουργούν κατά τη διάρκεια της έλξης, της ερωτοτροπίας και του γάμου. Όταν οι άνθρωποι γνωρίζονται, η κοινωνική θέση και ο τόπος κατοικίας τους περιορίζουν το πεδίο των υποψηφίων. Μόνο αφού περάσουν αυτή την αρχική εξέταση μπορούν τα ζευγάρια να ανακαλύψουν τις κοινές αξίες και τα ενδιαφέροντά τους. H διαφωνία ως προς σημαντικές αξίες δεν βοηθάει την περαιτέρω ανάπτυξη της σχέσης. Μια βαθύτερη σχέση διευκολύνει την ανακάλυψη των συμπληρωματικών ψυχολογικών αναγκών. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται έναν ορισμένο βαθμό ασφάλειας σε μία σχέση προτού ρίξουν τις άμυνές τους και παραδεχτούν συναισθηματικές ανάγκες όπως είναι η μητρική ή πατρική μεταχείριση. Αυτό που θα χρειαστεί να επισημάνουμε τελικά είναι ότι όλα τα ερωτικά φίλτρα λειτουργούν σε διαφορετικό βαθμό για διαφορετικούς ανθρώπους και σε διαφορετικές φάσεις σε μία σχέση.
Πηγή: Pines, A.M. (2007). H Φθορά στην Ερωτική Σχέση: Αιτίες & Θεραπείες. Αθήνα: Περίπλους.