Επάγγελμα Ναυτικός: Τι συμβαίνει όταν ένα επαγγελματικό ταξίδι γίνεται οικογενειακή υπόθεση;

Τα επαγγελματικά ταξίδια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των ναυτικών και ζωτικό τμήμα της παγκόσμιας επιχειρηματικότητας και οικονομίας. Αναμφίβολα, παρέχουν στο άτομο μία αίσθηση ελευθερίας και ανεξαρτησίας, τη δυνατότητα για υψηλές αποδοχές και γνωριμία με άλλους πολιτισμούς και κουλτούρες. Ποιο μπορεί να είναι όμως το τίμημα μιας τέτοιας επιλογής;Δεν είναι λίγοι οι ερευνητές που τονίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν τα επαγγελματικά ταξιδία στην καθημερινότητα των ναυτικών, συνδέοντάς τα με τη σύγκρουση που βιώνουν μεταξύ εργασίας και οικογένειας. Έρευνες αποκαλύπτουν ότι τα ταξίδια για τις ανάγκες της δουλειάς μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα στρεσογόνα όταν βρίσκονται σε σύγκρουση με την οικογενειακή ζωή και τις υποχρεώσεις που αυτή συνεπάγεται. Χαρακτηριστικό είναι το λεγόμενο «σύνδρομο του διακεκομμένου συζύγου», το οποίο αφορά τις συντρόφους και τα παιδιά των εργαζόμενων που ταξιδεύουν συχνά. Τα συμπτώματα του συνδρόμου αυτού είναι αυξημένα επίπεδα στρες, ψυχοσωματικά προβλήματα, δυσκολίες στις σχέσεις των συζύγων και τη συμπεριφορά των παιδιών.

Οι εργαζόμενοι που ταξιδεύουν συχνά, βρίσκονται σε μία σύγκρουση ρόλων μεταξύ οικογένειας και εργασίας καθώς είναι απόντες από κάποια στάδια της εξέλιξης των παιδιών τους ενώ αντίστοιχα τα παιδιά μαθαίνουν να ζουν με την απουσία των γονιών, συνοδευόμενα από αυξημένη ανασφάλεια και ευαισθησία. Η επιστροφή του πατέρα στο σπίτι συχνά δραματοποιείται και καλείται να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Είναι ενδιαφέρον ότι ολόκληρη η οικογένεια βιώνει δύο διαφορετικές μορφές της καθημερινότητας, μία όταν ο πατέρας είναι στο σπίτι, και μία άλλη όταν απουσιάζει.
Ως επακόλουθο της συχνής απουσίας του πατέρα από το σπίτι, η σύζυγος επωμίζεται πολλαπλούς ρόλους και καλείται να καλύψει τις συναισθηματικές ανάγκες όλων των μελών της οικογένειας. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι σύντροφοι των εργαζόμενων που κάνουν ταξίδια χρήζουν συχνότερης ιατρικής βοήθειας και εκδηλώνουν υψηλότερα επίπεδα στρες σε σχέση με τις συντρόφους των εργαζόμενων που δε χρειάζεται να ταξιδεύουν. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η οικογένεια βιώνει την απουσία του ναυτικού και αισθάνεται ένταση που λειτουργεί σαν επιπλέον στρεσογόνος παράγοντας για τον ίδιο μέσω της μεταβίβασης του στρες από τον ένα σύντροφο στον άλλο. Τέλος, από τη στιγμή που τα επαγγελματικά ταξίδια αυξάνουν τη σύγκρουση μεταξύ εργασίας και οικογένειας, είναι πιθανόν να οδηγήσουν και σε δυσαρέσκεια από το γάμο.
Αντίστοιχα είναι τα ευρήματα και άλλων ερευνητών, οι οποίοι αναφέρονται στο «στρες ταξιδιού» που βιώνουν οι εργαζόμενοι και κάνουν διάκριση των στρεσογόνων παραγόντων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος του ταξιδιού. Οι στρεσογόνοι παράγοντες πριν το ταξίδι, περιλαμβάνουν την οργάνωση του ταξιδιού και την τακτοποίηση των υποχρεώσεων που αφήνει το άτομο πίσω.
Οι στρεσογόνοι παράγοντες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, αφορούν τα χαρακτηριστικά του ταξιδιού, το στρες των επαγγελματικών συμφωνιών και των πολιτισμικών διαφορών μεταξύ των συναδέλφων. Τα συναισθήματα που συνδέονται με τα παραπάνω μπορεί να είναι η αίσθηση μοναξιάς και απομόνωσης σε ένα πρωτόγνωρο περιβάλλον, το στρες για την προσωπική ασφάλεια αλλά και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απαιτεί η δουλειά.
Οι παράγοντες που προκαλούν στρες μετά το τέλος του ταξιδιού, περιλαμβάνουν τις εκκρεμότητες που προέκυψαν κατά την απουσία του εργαζόμενου από την οικογένεια, που συχνά συνδέονται με συσσωρευμένες υποχρεώσεις και αισθήματα ενοχής.
Τελικά, ποιοι θα σηκώσουν το «βάρος των αποσκευών»; Ο βαθμός που τα επαγγελματικά ταξίδια των ναυτικών θα επηρεάσουν την οικογενειακή ισορροπία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το είδος της οικογένειας. Πιο συγκεκριμένα, τα νεότερα ζευγάρια και ειδικά τα ζευγάρια με μικρά παιδιά και μικρή εμπειρία στους αποχωρισμούς είναι πιο επιρρεπή, ενώ τα ζευγάρια που ζουν περισσότερα χρόνια μαζί, μαθαίνουν να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της συγκεκριμένης δουλειάς και η περίοδος του αποχωρισμού μπορεί να ανανεώσει τη σχέση τους.
Τελειώνοντας, πέρα από τις όποιες δυσκολίες του επαγγέλματος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι οικογένειες των ναυτικών αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία οικογενειών με ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των μελών και βαθιά συναισθήματα.

Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα http://www.chiospress.gr/ , Απρίλιος 2010